Γίναμε φτωχοί....; ! Πρακτικός οδηγός επιβίωσης

Ναι!
Μπορεί ακόμη να μην το αντιληφθήκαμε ή να μη θέλουμε να το αντιληφθούμε, αλλά δυστυχώς επτωχεύσαμεν...!
Που τα αλήθκεια!!!

Δεν θα μπω στο τριπάκι να συζητήσουμε κι εδώ ξανά τις αιτίες της φτωχοποίησης μας. Στόχος εδώ είναι να βρούμε πρακτικές προσωπικές λύσεις για να αντέξουμε αυτή την περίοδο ψυχολογικά.

Μιλούσα πριν λίγες μέρες με μια αγαπημένη φίλη (ιδιώτη επαγγελματία)  στο τηλέφωνο, η οποία με ρωτούσε πως τα πάω με τη δουλειά, λόγω της κρίσης φυσικά. Της είπα πως είμαι καλά. "Είσαι καλά;",με ρώτησε... "Πώς τα καταφέρνεις;"
Τα καταφέρνω της λέω, τα φέρνω βόλτα, μειώσαμε τα έξοδα μας, ξοδεύουμε πιο συνετά, τα βγάζουμε πέρα.
"Μα έχεις την ίδια δουλειά που είχες παλιά;"
Όχι βέβαια, δεν την έχω. Ο κόσμος όσο κι αν έχει ανάγκη από ψυχολόγο αυτή την εποχή, δεν έχει και τα απαραίτητα χρήματα για να πληρώσει την επίσκεψη. Λογικό.
Έχω τη μισή ή λίγο πιο κάτω από τη μισή δουλειά που είχα προτού να ασχοληθώ με την πολιτική. Μου πήρε ενάμιση χρόνο να ξαναστήσω τη δουλειά μου μετά από την αποτυχημένη επαγγελματικά και οικονομικά προσπάθεια μου να γίνω πολιτικός μίσσιημου, και ένα δυο μήνες μετά ήρθε η οικονομική κρίση....! @@@Όμορφα :-)
Α χα χα χα χα χα χα , γελάω. Είπαμε πως το γέλιο είναι ένα εργαλείο που βοηθάει στην αντιμετώπιση της κρίσης;

Συνεχίζει η συζήτηση μας λοιπόν με τη φίλη για τη δουλειά.
Αυτή μου λέει πως δεν τα βγάζει πέρα.
Πώς δεν τα βγάζεις πέρα;, απορώ. Αφού έχεις περισσότερη δουλειά από εμένα, όπως μου λες. Λόγω της δικής σου ειδικότητας, δεν έχει μειωθεί τόσο πολύ η πελατεία σου.
Και την ρωτώ, και ρωτώ κι εσάς...
Πόσα έσοδα έχεις περίπου το μήνα;
Πόσα σταθερά έξοδα έχεις;
Εάν τα έξοδα είναι περισσότερα από τα έσοδα έχεις πρόβλημα.

Και μου απαντά:
Τα έσοδα της είναι σαφώς τουλάχιστον τριπλάσια από τα δικά μου.
Τα έξοδα της όμως; Ξεπερνούν κατά 500 ευρώ από τα έσοδα της, άρα έχει όντως πρόβλημα....!

Η πρώτη πρακτική κίνηση που μπορούμε να κάνουμε για να καλυτερεύσουμε τη ζωή μας είναι να μειώσουμε τα σταθερά μας έξοδα, αυτά που δίνουμε κάθε μήνα.
Και έχουμε και λέμε:

1. Ενοίκια. Αυτή την εποχή οι ιδιοκτήτες υποστατικών είναι πολύ πιο ελαστικοί για μειώσεις των ενοικίων, τα οποία ούτως ή άλλως είναι φουσκωμένα όπως ήταν και όλη η οικονομία μας τα τελευταία χρόνια. Ζητούμε από τον ιδιοκτήτη του σπιτιού ή επαγγελματικής στέγης που ενοικιάζουμε να μας μειώσει το ενοίκιο. Το πιο πιθανό να το αποδεχθεί, επειδή προτιμότερο για αυτόν να έχει λιγότερα έσοδα παρά τίποτα. Στην απίθανη περίπτωση που δεν το αποδέχεται ψάχνουμε για φθηνότερη εναλλακτική λύση.  
2. Υπάλληλοι. Εάν είμαστε αυτοεργοδοτούμενοι και εργοδοτούμε υπαλλήλους, είτε για γραμματειακή δουλειά είτε για την καθαριότητα των χώρων μας, σκεφτόμαστε σοβαρά το ενδεχόμενο να  μπορέσουμε να κάνουμε αυτές τις δουλειές μόνοι μας. Να αφιερώσουμε χρόνο να καθαρίσουμε μόνοι μας το σπίτι μας, το γραφείο μας και να ασχοληθούμε με τα γραμματειακά μας καθήκοντα. Ζούμε σε δύσκολες εποχές, δεν θα μας πέσει κι η μύτη εάν καθαρίσουμε μόνοι μας. Ίσα ίσα που θα γυμναστούμε και θα νιώσουμε και καλύτερα λόγω της έκκρισης ενδορφινών από τον εγκέφαλο μετά από σωματική δραστηριότητα. Θα ξεχάσουμε και τα βάσανα μας κοπιάζοντας ή θα έχουμε το χρόνο να τα επεξεργαστούμε δημιουργικά ενώ κουραζόμαστε σωματικά. Έχω παρατηρήσει πως τα μεγαλύτερα προβλήματα μου τα έλυσα περπατώντας στο πάρκο μόνη μου κάθε πρωι.
3. Ρεύμα και νερό και λοιποί λογαριασμοί. 
   
   Με λίγη προσοχή μπορούμε να εξοικονομήσουμε αρκετά χρήματα από το λογαριασμό του ρεύματος και του νερού. Όσον αφορά στο νερό, ανοίγω πλέον το πιεστικό μόνο όταν θα χρησιμοποιήσω το πλυντήριο, ώστε να μην φεύγει άδικα νερό τις υπόλοιπες ώρες. Για το ρεύμα: σταμάτησα να χρησιμοποιώ στεγνωτήριο, απλώνω πλεόν τα ρούχα στην απλώστρα και τα σιδερώνω. Επίσης, κάνουμε μπάνιο τις ώρες που έχει ζεστό νερό από τον ήλιο ώστε να μη χρησιμοποιούμε το ηλεκτρικό θερμοσίφωνο, όσες λάμπες δεν ήταν οικονομικές, πετάχτηκαν στα σκουπίδια και αντικαταστάθηκαν με οικονομικές και σβήνουμε τα φώτα όταν φεύγουμε από ένα δωμάτιο. Σίγουρα υπάρχουν και άλλες προτάσεις για εξοικονόμηση στο λογαριασμό του ρεύματος και σίγουρα είναι θετικό που η Αρχή Ηλεκτρισμού προχώρησε επιτέλους σε μειώσεις. Ενδεικτικά αναφέρω πως ο λογαριασμός του ρεύματος που πήρα τον Σεπτέμβριο ήταν 900 ευρώ(!) και ο τελευταίος μόνο 270. Φυσικά στο 900άρι ήταν μέσα και τα κλιματιστικά, τα οποία θέλουν προσοχή στη χρήση και ρύθμιση για οικονομικότερη απόδοση. Όσον αφορά στους λογαριασμούς του τηλεφώνου και του ίντερνετ, καιρός να κάνουμε έρευνα αγοράς και να αλλάξουμε στον πιο φθηνό παροχέα. Και επειδή τα περισσότερα σπίτια στην Κύπρο έχουν ίντερνετ, ξέρετε πόσα χρήματα μπορούμε να εξοικονομήσουμε με το να επικοινωνούμε με τους ανθρώπους μέσω διαδικτύου; Το skype, Oovoo, Viper, όπως και άλλα είναι δωρεάν... δεν πληρώνουμε περισσότερα από όσα πληρώνουμε κάθε μήνα για το ίντερνετ και μπορούμε να μιλούμε και να επικοινωνούμε για όση ώρα θέλουμε. Επίσης, οι κλήσεις από σταθερό προς σταθερό είναι πιο φθηνές από τα κινητά και κάποιοι παροχείς προσφέρουν δωρεάν κλήσεις σταθερό προς σταθερό στους δικούς τους αριθμούς. Με λίγη προσοχή μπορούμε να μειώσουμε τους λογαριασμούς του τηλεφώνου και του διαδικτύου δραστικά.
4. Φαγητό και σούπερμαρκετ. 
   
   Η υπεραγορά της γειτονιάς μου αποφάσισε πέρσι να εκδώσει κάρτες για βαθμούς. Έπαθα σοκ όταν αντιλήφθηκα πως σε 40 μέρες μόνο είχα 2000 βαθμούς!  Ευρώ και βαθμός... Αυτό με έβαλε σε περαιτέρω σκέψεις για το πώς να μειώσω τα έξοδα μου. Ένα μεγάλο ποσό χρημάτων για μια οικογένεια φεύγει για το φαγητό και τα ψώνια από την υπεραγορά. Το φαγητό που αγοράζουμε απέξω, που τρώμε έξω και αυτό που μας το φέρνουν στο σπίτι μας delivery, στοιχίζει πολύ περισσότερα από αυτό που μαγειρεύουμε μόνοι μας. Σκεφτείτε πως μια ωμή μπριζόλα από το κρεοπωλείο στοιχίζει το πολύ ενάμιση ευρώ, το πολύ, και για να την φας μαγειρεμένη θέλεις τουλάχιστον 10 ευρώ! Θα μου πείτε: δεν μας αρέσει να μαγειρεύουμε ή δεν ξέρουμε. Δεν μπορώ να υποχρεώσω κανέναν να γίνει μάγειρας ανκαι "πενία τέχνας κατεργάζεται".... Σκεφτείτε, πολλά χρήματα φεύγουν στο φαγητό και ας αρχίσουμε για αρχή να καταγράφουμε κάθε μέρα για ένα μήνα πόσα ξοδεύουμε σε φαγητό. Αν τα αθροίσουμε τέλος του μήνα, μπορεί να μας έρθει ταμπλάς! Προσοχή! Και τα έτοιμα κατεψυγμένα γεύματα είναι πιο ακριβά από αυτά που φτιάχνεις μόνος σου. Γενικώς, όσο λιγότερο επεξεργασμένη είναι μια τροφή όταν την αγοράζεις, τόσο πιο οικονομική είναι και φυσικά πιο υγιεινή. Σε μια επόμενη ανάρτηση θα ανεβάσω κάποιες απλές συνταγές που χρησιμοποιώ καθημερινά και που είναι εύκολες, οικονομικές, νόστιμες και αρέσουν και στα παιδιά....  Μπορούμε να περιορίσουμε τις εξόδους μας στο να πιούμε ένα καφέ ή ένα ποτό έξω. Να φάμε σπίτι μας και μετά να βγούμε. Πολύ πιο οικονομικό θα μας βγει και την απαραίτητη ψυχαγωγία μας δεν θα χάσουμε. Μπορούμε επίσης να αρχίσουμε να καλούμε φίλους και συγγενείς στο σπίτι για φαγητό αντί να βγαίνουμε έξω για να τρώμε. Τη μια εβδομάδα στο ένα σπίτι, την άλλη στο άλλο. Υπάρχουν τρόποι...
5. Δόσεις, δόσεις, δόσεις...  Τα περισσότερα νοικοκυριά κάθε μήνα έχουμε να πληρώνουμε δόσεις. Δόσεις για το στεγαστικό δάνειο, για διάφορα καταναλωτικά δάνεια, για αγορές αυτοκινήτων και τα λοιπά. Όλοι γνωρίζουμε πως καταλήξαμε σε αυτό το σημείο του υπερδανεισμού. Πώς μπορούμε να μειώσουμε όμως τα έξοδα που κάνουμε για τις δόσεις των διανείων; Πρώτα από όλα πρέπει να αντιληφθούμε πως περνούμε μια εξαιρετικά δύσκολη οικονομική περίοδο και το στοίχημα είναι να επιβιώνουμε οικονομικά κάθε μήνα. Οπόταν χρειάζεται αναδιάρθρωση και των δανείων μας για τους περισσότερους από εμάς. Πολύ καλή ιδέα είναι να συναντηθούμε προσωπικά με τον τραπεζίτη μας και να συζητήσουμε τις πιθανότητες να μειωθούν οι δόσεις μας. Αυτό γίνεται. Δοκιμάστε το. Συμφέρει πολύ περισσότερο στην τράπεζα να τους πληρώνεις μικρότερη δόση, παρά να μην τους δίνεις τίποτα. Κατά τη γνώμη μου, τα ενυπόθηκα δάνεια είναι λιγότερο επείγοντα από αυτά με προσωπικές εγγυήσεις. Αν έχουμε να διαλέξουμε μεταξύ του να εξυπηρετήσουμε ένα ενυπόθηκο δάνειο και ένα δάνειο για το οποίο υπέγραψαν εγγυητές φίλοι και συγγενείς μας, σίγουρα είναι πιο επείγον να μην αφήσουμε απλήρωτο το δάνειο με τους εγγυητές. Είναι κρίμα αυτοί που υπέγραψαν εγγυητές για μας σε άλλες καλές εποχές, να τους τραβούν τώρα στα δικαστήρια οι τράπεζες για να ξεπληρώσουν τα δικά μας χρέη. Ενώ η διαδικασία εκποίησης ενός μή εξυπηρετούμενου ενυπόθηκου δανείου είναι πολύ πιο μακροχρόνια και φυσικά επηρεάζει μόνο εμάς και όχι φίλους και συγγενείς που μας υπέγραψαν ως εγγυητές στο παρελθόν....
6. Ρούχα, παπούτσια και λούσα... 
   
   Σκεφτήκατε ποτέ πόσα χρήματα ξοδεύαμε κάθε μήνα σε ρούχα, παπούτσια και λούσα; Σίγουρα οι ενήλικες τουλάχιστον έχουμε στη ντουλάπα μας ένδυση και υπόδυση που μας φτάνει για άλλα 10 χρόνια τουλάχιστον. Ανακύκλωση λοιπόν. Χρησιμοποιούμε τα ρούχα που ήδη έχουμε ή αλλάζουμε ρούχα με φίλους μας. Ή ψωνίζουμε από καταστήματα second hand. Είναι απίστευτο τι κομμάτια μπορεί να βρει κανείς σε ένα κατάστημα με ρούχα από δεύτερο χέρι και σε τι χαμηλές τιμές. Για όσους σοκάρονται, δεν είναι ντροπή, ίσα ίσα εξυπνάδα να διατηρείς τα έξοδα σου λιγότερα από τα έσοδα σου... Καιρός να πέσει και λίγο η μύτη μας; :-)
7. Παιδιά...
   
   Για όσους έχουμε παιδιά, το ζήτημα των εξόδων τους είναι δύσκολο. Γενικώς, όσο πιο μικρά είναι τα παιδιά, τόσο πιο εύκολο να περιορίσουμε τα έξοδα τους εμείς. Όσο πιο μεγάλα, τόσο πιο δύσκολο. Μπορούν όμως κι εδώ να γίνουν περικοπές. Για παράδειγμα, γιατί το καμάρι μας να φοιτά σε ιδιωτικό σχολείο ακόμη όταν περνούμε κατάσταση έκτακτης οικονομικής ανάγκης; Και τα δημόσια σχολεία είναι καλά. Εγώ πάντως δεν κακοβλάηκα που τελείωσα δημόσιο σχολείο, όπως κι οι περισσότεροι από εμάς. Όσον αφορά στα ιδιαίτερα μαθήματα, υπάρχουν αυτά που γίνονται για βοήθεια για το διάβασμα και αυτά που γίνονται για άσκηση ή απόκτηση καλλιτεχνικών δεξιοτήτων. Μπορούμε να αφιερώσουμε χρόνο να βοηθήσουμε εμείς τα παιδιά μας με το διάβασμα; Ή να βρούμε μαζί τους τρόπους να διαβάζουν ικανοποιητικά μόνοι τους; Η συνεργασία με τους δασκάλους ή καθηγητές τους μπορεί να αποβεί πολύ βοηθητική. Επειδή είμαστε φτωχοί πλέον (;!), μπορεί να έρθουμε και πιο κοντά στα παιδιά μας συναισθηματικά με το να ασχοληθούμε εμείς μαζί τους αντί ένας φροντιστής. Και όσον αφορά στα έξτρα για τα καλλιτεχνικά και τα σπορ μπορούμε να τα περιορίσουμε. Όσον αφορά στα σπορ, μπορούμε να αθληθούμε ολόκληρη η οικογένεια μαζί κερδίζοντας και ποιοτικό χρόνο επικοινωνίας.... Σκεφτείτε το, γίνεται... Όσον αφορά στα καλλιτεχνικά ας δώσουμε στα παιδιά μας την επιλογή για ένα θέμα: ή χορό, ή μουσική,ή θέατρο, ή ζωγραφική κτλπ, δεν μπορούν να γίνουν πρώτοι σε όλα; Μπορούν; Σκεφτείτε επίσης πως υπάρχουν και τα μαθήματα στα επιμορφωτικά κέντρα του Υπουργείου Παιδείας, τα οποία στοιχίζουν μόνο 51 ευρώ το χρόνο, αν δεν κάνω λάθος. Και όσον αφορά στις σπουδές των παιδιών μας, ίσως είναι καιρό να "κάτσουμε την μάπα χαμαί". Κατά την άποψη μου, όσο αρνητικά κι αν ακούγεται στα αυτιά κάποιων, δεν είναι ανάγκη όλα τα παιδιά να σπουδάζουν. Στην Κύπρο το καταντήσαμε αηδία. Θεωρούμε πως όλα τα παιδιά πρέπει να σπουδάσουν σε πανεπιστήμιο. Κι αν δεν περάσουν σε δημόσιο, να φοιτήσουν σε ιδιωτικό με όλα τα έξοδα και την ταλαιπωρία που αυτό συνεπάγεται. Η ταπεινή μου άποψη είναι πως αξίζει τον κόπο να σπουδάσουν τα παιδιά που έχουν την μεγάλη δική τους επιθυμία (τις παραπάνω φορές είναι των γονιών) και που έχουν και τις ικανότητες ώστε να περάσουν σε ένα κρατικό πανεπιστήμιο που να μην έχουν έξοδα για δίδακτρα. Στην Κύπρο έχουμε και το πανεπιστήμιο Κύπρου και το ΤΕΠΑΚ πλέον. Άρα ένας νέος που έχει την έφεση για μάθηση μπορεί να διαβάσει, να παρακαθίσει σε εξετάσεις και να περάσει σε ένα από αυτά τα δύο πανεπιστήμια. Κι αν είναι καλός και "τραβά" μετά, να διεκδικήσει υποτροφία για μεταπτυχιακές σπουδές στο εξωτερικό εάν δεν θέλει να κάνει στην Κύπρο τα μεταπτυχιακά του. Όπως τον παλιό καλό καιρό.... Κι αν δεν περάσει από την πρώτη στο πανεπιστήμιο Κύπρου ή στο ΤΕΠΑΚ; Να ξανακάτσει εξετάσεις το καμάρι μας, όπως για χρόνια κάνουν στην Ελλάδα.... 
8. Δώρα...
   
   Στην Κύπρο σηκώσαμε "το χούι" να ξοδεύουμε μεγάλα ποσά για δώρα και φακελάκια σε γάμους και λοιπές κοινωνικές εκδηλώσεις. Για να κάνουμε το show μας και να μην μας παρεξηγήσουν... Ξέρετε κάτι; Εμένα δεν με κόφτει αν θα με παρεξηγήσουν. Κόφτει με αν θα φκάλω πέρα τον μήνα. Μπορούμε να πηγαίνουμε μόνο σε γάμους ανθρώπων που τους ξέρουμε προσωπικά, τους αγαπάμε και χαιρόμαστε γιατί παντρεύονται; Και να βάζουμε μέσα στο φακελάκι όσα μπορούμε και όχι όσα θεωρούμε πως είναι το σωστό; Δεν έχει σωστό για το πόσα να βάλεις στο φακελάκι εάν δεν έχεις να βγάλεις το μήνα. Επίσης, στα δώρα προς τα δικά μας παιδιά, μπορούμε να τους προσφέρουμε συναισθηματικά και πνευματικά δώρα αντί υλικά. Για παράδειγμα να τους αφιερώσουμε μια μέρα, αντί να τους δώσουμε χρήματα... Όσον αφορά στις επισκέψεις σε φίλους μας, που συνηθίζουμε να παίρνουμε γλυκό από ζαχαροπλαστείο ή γλάστρα, μπορούμε να φτιάξουμε μόνοι μας σπιτικά κουλουράκια και να πάρουμε δώρο ή ένα κέικ και να έχει και καλύτερη γεύση, να είναι πιο υγιεινό και να αρέσει και περισσότερο. Ή μπορούμε να συμφωνήσουμε ένα πρωτόκολλο μή δώρων. Εγώ έχει χρόνια που το κάνω. Συμφωνούμε με φίλους πως δεν θα σου κάνω δώρο και δεν θα μου κάνεις κι έτσι θα πνάσουμε κι οι δυο και δεν θα έχουμε παράπονο. Στην αρχή το ξεκινήσαμε λόγω έλλειψης χρόνου, τώρα όμως βολεύει και οικονομικά...
9. Κινούμαστε με μετρητά.... 
   
   Η χρήση επιταγών και πιστωτικών καρτών είναι μια διαδικασία που μας απομακρύνει από την πραγματική αξία του χρήματος. Αν θέλουμε να αντιλαμβανόμαστε πόσα έχουμε και πόσα ξοδεύουμε, καλή ιδέα είναι να πληρώνουμε μόνο με μετρητά. Να παίρνουμε από την τράπεζα (εάν είμαστε μισθωτοί) ένα ποσό που θεωρούμε λογικό για μια εβδομάδα και να πληρώνουμε μόνο μετρητά. Έτσι θα αντιλαμβανόμαστε περισσότερο τι κάνουμε. Και ο καθημερινός έλεγχος των λογαριασμών μας στην τράπεζα μέσω διαδικτύου, συνίσταται για να έχουμε επαφή με την πραγματικότητα και να μην ξεφεύγουμε...

Αυτά για απόψε. Έγραψα πολλά όπως συνήθως. Σκέψεις δικές μου είναι. Ελπίζω να βοηθήσουν. Περιμένω και τις δικές σας και επιφυλάσσομαι για τις συνταγές.

Τα φιλιά μου,

Θέκλα

Και τώρα τι;

Το τελευταίο στάδιο του πένθους όπως περιγράφηκε και στην προηγούμενη ανάρτηση, είναι αυτό της αποδοχής.
Αποδέχομαι τις νέες συνθήκες ζωής, τις καταστροφικές συνέπειες στη ζωή του καθενός μας από την "τροϊκανή περίοδο" που περνά η χώρα μας...

Όταν ήμουν νεαρή και άβγαλτη ψυχολόγος, δεν μπορούσα να καταλάβω πλήρως το πώς τα οικονομικά προβλήματα επηρέαζαν την ψυχολογική διάθεση των πελατών μου και τις σχέσεις τους.
 Επειδή δεν είχα βρεθεί μέχρι τότε χωρίς χρήματα, δεν μπορούσα να έχω την ανάλογη ενσυναίσθηση. Η λέξη ενσυναίσθηση, η μετάφραση στα ελληνικά της λέξης empathy, αναφέρεται στην ικανότητα του ψυχολόγου να "μπει στα παπούτσια του πελάτη του", να τον καταλάβει και να μπορέσει να συμπονέσει τη φάση στην οποία βρίσκεται...
Για να γίνω καλύτερη ψυχολόγος ίσως, καλύτερος άνθρωπος σίγουρα, ήρθε και στη δική μου ζωή, στα 26 μου για πρώτη φορά, η φάση να βρίσκομαι χωρίς χρήματα.
Αυτό συνέβηκε μετά τη διάλυση του πρώτου μου γάμου. Μία εκ των συνεπειών ήταν να χάσω την οικονομική άνεση που απολάμβανα μέχρι εκείνη τη στιγμή.
Οι γονείς μου, ήταν εκπαιδευτικοί, και όπως όλοι οι κύπριοι δημόσιοι υπάλληλοι, κάπου γύρω στο 90 βρέθηκαν με περισσότερες απολαβές από όσες υπολόγιζαν. Τι έγινε τότε, δεν ξέρω, ΑΤΑ ίσως, το αποτέλεσμα ήταν να αυξηθούν οι μισθοί τους. Έτσι λοιπόν, τα εφηβικά και τα πρώτα νεανικά μου χρόνια πέρασαν με οικονομική ανεμελιά.
Ακόμη και μετά το γάμο μου, ο οποίος έγινε πρόωρα ενώ ακόμη ήμουν φοιτήτρια (λόγω συντηρητισμού της πατρικής μου οικογένειας), οι γονείς μου τροφοδοτούσαν οικονομικά την νέα οικογένειά, όπω ς κάνουν πολλοί κύπριοι γονείς και από αγάπη και από ανάγκη για έλεγχο.
Από τη στιγμή λοιπόν, που "έσπασα το συμβόλαιο", που αποφάσισα να χωρίσω από έναν αταίριαστο γάμο, έχασα τόσο την οικονομική ενίσχυση από τους γονείς μου, οι οποίοι αρχικά είχαν έντονη αντίθεση στην απόφαση μου να χωρίσω, όσο και από τον πατέρα των παιδιών μου, ο οποίος αποφάσισε πως δεν είχε υποχρέωση να συνεισφέρει οικονομικά στο μεγάλωμα των παδιών του, εφόσον εγώ τον χώρισα και "εσείς έχετε χρήματα"... Δεν τον πολυκατηγορώ σε αυτό, επειδή εμείς οι νεόπλουτοι κύπριοι χρησιμοποιούσαμε το χρήμα μέχρι σήμερα και για να εξαγοράζουμε ανθρώπους και συνειδήσεις. Το κάναμε... Δεν το κάναμε;
Έτσι λοιπόν, στα 26 μου, βρέθηκα να ζω μόνη, με δυο μωρά παιδιά και χωρίς χρήματα. Λόγω της άσχημης ψυχολογικής μου κατάστασης, σταμάτησα τότε να εργάζομαι ως ψυχολόγος και αποδέχθηκα για πρώτη φορά το διορισμό μου στην ειδική εκπαίδευση. Ο βασικός μισθός ενός πρωτοδιοριζόμενου δεν έφτανε για να πληρώνω το ενοίκιο του σπιτιού, τους λογαριασμούς, τα νηπιαγωγεία των παιδιών και τις βασικές μας ανάγκες...
Εννοείται ότι από τον πρώτο διορισμό μέχρι την πρώτη πληρωμή μεσολάβησαν και 3 μήνες περίπου και η κατάσταση ήρθε κι έδεσε. Δεν είχα χρήματα τότε ούτε για γάλα των παιδιών. Ευτυχώς τότε δεν κάπνιζα, οπόταν δεν είχα αυτό το επιπλέον έξοδο :-)
Θυμάμαι πως δανειζόμουν 80 λίρες από μια φίλη μου και της της ξεπλήρωνα μόνο για να τις δανειστώ σε κανά δυο εβδομάδες. Ζούσα κυριολεκτικά με δανεικά και έχασα την ασφάλεια που σου δίνει η οικονομική επάρκεια.

Κατάλαβα τι σημαίνει νιώθω φόβο, ανασφάλεια, απογοήτευση, ματαίωση επειδή δεν έχω χρήματα. Το πόσο δύσκολο και ανοίκειο μου ήταν να μετρώ μέχρι και το τελευταίο σεντ. Μια φορά μάλιστα που δεν τα υπολόγισα σωστά, πόσα χρήματα είχα στο λογαριασμό μου και επεστράφη η επιταγή που έδωσα για το νηπιαγωγείο των παιδιών, δέχθηκα τρομερό εξευτελισμό από την υπεύθυνη του ιδιωτικού νηπιαγωγείου, η οποία μάλιστα αντί να τηλεφωνήσει σε μένα να με ενημερώσει ότι δεν καλύφτηκε η επιταγή μου, πήρε πρώτα τηλέφωνο τον πρώην άντρα μου, ο οποίος επέμενε να επιστρέψω πίσω στον αταίριαστο γάμο που είχαμε και χρησιμοποιούσε και τον οικονομικό πόλεμο για να το επιτύχει.
Ντροπιάστηκα, εξευτελίστηκα, στενοχωρήθηκα, αλλά άντεξα. Άντεξα επειδή είχα έναν σκοπό. Ο σκοπός μου ήταν η σωματική, ψυχική και πνευματική μου ελευθερία τόσο από τον πρώην σύζυγό μου, όσο και από τους γονείς μου. Θα μπορούσα να συνθηκολογήσω, να πάω πίσω και να προσποιούμαι, ώστε να μην μου λείπουν τα χρήματα. Αυτό όμως θα ήταν ενάντια στις αρχές μου και στην τιμιότητά μου. Μπορεί, όπως ανέφερα πιο πάνω, η πατρική μου οικογένεια να ήταν συντηρητική κατά την άποψη μου, μου έδωσαν όμως ηθικές αρχές και εντιμότητα, κάτι για το οποίο πραγματικά τους ευγνωμονώ....
Ο πνευματικός σκοπός της οικονομικής μου ταλαιπωρίας λοιπόν, το γεγονός πως υπήρχε νόημα στο ότι στερούμουν τα χρήματα, μου έδωσε τη δύναμη για να ανταπεξέλθω στη δυσκολία. Η περίοδος αυτή κράτησε 6 ολόκληρα χρόνια. Φυσικά, δεν ήταν το ίδιο συνέχεια. Υπήρχαν και καλύτερες και χειρότερες στιγμές. Η αλήθεια όμως είναι πως ζούσα λίγο πάνω από το όριο της φτώχειας. Κι εγώ και τα παιδιά.
Φυσικά είχα προτεραιότητες όπως το φαγητό. Φρόντιζα να μην έλειπε θρεπτικό φαγητό από το τραπέζι μας και απέφευγα τις άσκοπες αγορές ρούχων και παπουτσιών, τις εξόδους σε εστιατόρια, και γενικώς οτιδήποτε θα μπορούσε να θεωρηθεί πολυτέλεια. Για παράδειγμα φρόντισα ώστε να υπάρχει θέρμανση και κλιματισμός στο σπίτι, αλλά δεν είχαμε χρήματα για διακοπές στο εξωτερικό, ή για μεγάλη τηλεόραση, "περάσαμε" με μια μικρή τηλεόραση 14 ιντζών για πολλά χρόνια.
Μετά την αποτυχημένη προσπάθεια μου να ασχοληθώ με την πολιτική το 2011, βρεθήκαμε πάλι χωρίς χρήματα, αλλά αυτή τη φορά με ένα σπίτι γεμάτο τηλεοράσεις, ηλεκτρονικούς υπολογιστές, ρούχα παπούτσια, ηλεκτρικές συσκευές και όλα τα υλικά αγαθά στα οποία μας έδινε πρόσβαση η οικονομική άνεση που απολαμβάναμε τα προηγούμενα 4 χρόνια.
Αυτή τη φορά ήταν πιο εύκολο για μένα να προσαρμοστώ, το είχα ξαναπεράσει άλλωστε, αλλά πιο δύσκολο για τα έφηβα πια παιδιά μου. Η συνήθης αντίδραση που είχαν όταν τους αρνούμουν χρήματα και υλικά αγαθά ήταν: "τι φταίμε εμείς, αν εσένα σου έδοξε να γίνεις πολιτικός;"... Και είχαν δίκιο. Άντεξαν όμως, και επειδή εγώ κάθε φορά παραδεχόμουν το λάθος μου και έκανα προσπάθειες για να ξεπεράσω τις συνέπειές του. Την προηγούμενη Κυριακή, ο 16χρονος πια γιος μου μου είπε πως "με συγχωρεί για την βλακεία που έκανα με τις εκλογές και έχασα τόσα χρήματα, επειδή λέει ίσως είναι καλύτερα για αυτόν που είδε εμένα να τρώω τα μούτρα μου, ώστε στο μέλλον ο ίδιος να είναι πιο προσεκτικός με τη διαχείριση των χρημάτων του και τους στόχους που βάζει"...
Δάκρυσα από χαρά και περηφάνια, επειδή το μωρό μου κατάφερε επιτέλους να βρει πνευματικό νόημα στην ταλαιπωρία που περάσαμε ως οικογένεια και να στρέψει αυτή την κακοτυχία σε καλοτυχία....

Γιατί τα γράφω όλα αυτά, πέρα από του να αυτο-εκτεθώ ξανά δημοσίως; :-)
Επειδή πιστεύω ακράδαντα πως στην αποδοχή της νέας κατάστασης βοηθάει ιδιαίτερα το να βρούμε ο καθένας το δικό του πνευματικό νόημα που έχει για τη ζωή του.
Να ρωτήσουμε τον εαυτό μας: τι λάθη έκανα εγώ ως άνθρωπος ώστε να συμβάλω στο να φτάσουμε εδώ ως κοινωνία; Για παράδειγμα χρησιμοποίησα το "μέσον" και την κουμπαριά για να πετύχω κάποιο σκοπό; Απέφυγα να πληρώσω τις φορολογικές μου υποχρεώσεις; Ψήφισα αψήφιστα ή παρέλειψα να ψηφίσω; Ανέκτηκα τη δικτατορία των κομμάτων και το πολιτικό μονοπώλιο του κρατικού ραδιοτηλεοπτικού σταθμού; Πήρα καταναλωτικά δάνεια χωρίς να υπολογίζω τον τρόπο αποπληρωμής τους; Δεν αντέδρασα επαρκώς όταν πριν 2-3 χρόνια άρχισε να φαίνεται η "κολοσυρμαθκιά της κουφής;"
Θυμάμαι πως μετά τη δολοφονική έκρηξη του Μαρί, τις πρώτες μέρες βρεθήκαμε διαμαρτυρόμενοι και διαδηλώνοντες άνθρωποι από όλους τους πολιτικούς χώρους, ακόμη και ελεύθερα σκεπτόμενοι αριστεροί. Η αντίδραση αυτή όμως, αφέθηκε να εκπνεύσει, αφήσαμε τα κόμματα, τις οργανωμένες παρατάξεις και τις κομματικές σκοπιμότητες να τη σταματήσουν. Και γυρίσαμε πίσω στη μακαριότητα μας. Ως πολίτες έχουμε ευθύνη. Ευθύνη να αντιδρούμε όταν βλέπουμε αδικία και αναξιοκρατία γύρω μας. Όχι απλώς να το σχολιάζουμε, αλλά να δείχνουμε στην εκάστοτε εξουσία πως δεν το ανεχόμαστε. Μόνο αν εξυγιανθούμε ως κοινωνία, αν πάρουμε απόφαση πως μόνο η υπευθυνότητα του καθενός ξεχωριστά και του συνόλου θα μας φέρει σε ουσιαστική πρόοδο και ευημερία....
Ακούγονται σίγουρα πολύ θεωρητικά όλα αυτά, για αυτό έβαλα τα δυο προσωπικά μου παραδείγματα, για να πω δυο από τις πολλές ιστορίες φτωχοποίησης.

Φτωχοποιηθήκαμε επειδή φταίμε.
Αναγνωρίζουμε τα δικά μας λάθη.
Δεν ανεχόμαστε πλέον λάθη/αδικίες από κανέναν.
Βρίσκουμε πνευματικό νόημα στην τωρινή μας ταλαιπωρία....

Τι νομίζετε;

Με αγάπη, Θέκλα.

Τα στάδια του πένθους σε σχέση με την οικονομική κρίση

Έχουν διαπιστωθεί πέντε στάδια του πένθους μέσα από τις έρευνες της Kubler-Ross.
Αυτά είναι συναισθηματικές φάσεις που συνήθως περνάει κάθε άνθρωπος, κατά τη διάρκεια του πένθους. Με πλάγια γραμματοσειρά οι δικές μου σκέψεις για την αντιστοιχία μεταξύ των σταδίων του πένθους της γνωστής θανατολόγου Kubler-Ross και τη δική μας κατάσταση στην Κύπρο.

• 1. Άρνηση: το άτομο δεν δέχεται ότι αυτό το περιστατικό συνέβη στον ίδιο και αρνείται την ύπαρξη του τέλους. Είναι το αρχικό στάδιο όπου λειτουργεί και σαν μηχανισμός άμυνας για να προστατέψει τον εαυτό του από την ύπαρξη άγχους. Εξυπηρετεί και σαν στάδιο όπου το άτομο αναγνωρίζει ότι κάτι διαφορετικό έχει συμβεί στη ζωή του αλλά δεν θέλει να το πιστέψει.

Αυτό το στάδιο προφανώς το περάσαμε τις πρώτες μέρες μετά από εκείνο το Σάββατο 15 του Μάρτη.. Στην αρχή παγώσαμε και δεν θέλαμε να πιστέψουμε πως όντως συνέβηκε κάτι τέτοιο, από τη μια μέρα στην άλλη να χάσουμε την εμπιστοσύνη μας στο τραπεζικό σύστημα και πολλοί από εμάς να χάσουν μεγάλο μέρος των καταθέσεων τους... Οι επερχόμενες μειώσεις στους μισθούς, τις συντάξεις και τα ωφελήματα και η πτώση της οικονομικής δραστηριότητας εν γένει επιτείνουν την απώλεια....
Στην αρχή δεν θέλαμε να το πιστέψουμε....

• 2.Θυμός: Ο θυμός κάνει την εμφάνισή του όταν πια έχει συνειδητοποιηθεί η απώλεια. Το άτομο αναζητά κάποιον για να ρίξει τις ευθύνες, θυμώνει σχεδόν με τους πάντες, τα βάζει με τα θεία και με τους ανθρώπους που βρίσκονται πιο κοντά του. 

Ο θυμός άρχισε να εκφράζεται μέσα από όσα συζητούμε μεταξύ μας, όσα γράφουμε στα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης και τις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας των πρώτων ημερών.... Ο θυμός σιγοβράζει μέσα στους περισσότερους από εμάς και σίγουρα δεν μας βοηθά στο να νιώθουμε καλά ψυχολογικά. Μας δίνει μεν τη δύναμη να αντιδράσουμε, αλλά εφόσον οι αντιδράσεις μας δεν φέρνουν κάποιο αποτέλεσμα, και αντιλαμβανόμαστε πως είμαστε έρμαια των περιστάσεων και άλλοι αποφασίζουν για εμάς, ο θυμός εντείνεται ακόμη περισσότερο....

• 3. Διαπραγμάτευση: Στο στάδιο αυτό, γίνεται "παζάρι" για την εξαγορά χρόνου σε περίπτωση που το άτομο ετοιμάζεται να χάσει ένα αγαπημένο του πρόσωπο ή για την ύπαρξη "βιώσιμης" λύσης μετά την απώλεια. Παρόλο που ξέρει ότι δεν θα έχει τη λύση που επιθυμεί, προσπαθεί να σκεφτεί και να επιδιώξει μερικές φορές τον τρόπο με τον οποίο θα αποφύγει το μοιραίο. Σε αυτό το στάδιο, συνήθως το άτομο αρχίζει να σκέφτεται ενοχικά για τον ίδιο και το  τι θα μπορούσε να κάνει για να αποφύγει την απώλεια. Τέτοια συναισθήματα μπορούν να κρατήσουν κολλημένο τον άνθρωπο σε αυτό το στάδιο για αρκετό διάστημα.

Η διαπραγμάτευση μου θυμίζει τη φάση με τις άπειρες τηλεοπτικές εκπομπές με οικονομολόγους και πολιτικούς τις πρώτες μέρες που συζητούσαν επί ώρες για πιθανές λύσεις, για αποφυγή του κουρέματος και της καρατόμησης της οικονομίας μας. Το ΟΧΙ της Βουλής στην πρώτη απόφαση του Eurogroup επήλθε μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο διαπραγμάτευσης.... Μπορούμε όμως, μας αφήνουν ή έστω αντέχουμε να μείνουμε κολλημένοι σε αυτό το στάδιο;

• 4. Κατάθλιψη: Εδώ, το άτομο αρχίζει και συνειδητοποιεί σοβαρά την απώλεια. Έρχεται σε επαφή με τα συναισθήματά του που είναι θλίψη, πόνος, στενοχώρια, φόβος, αβεβαιότητα. Τέτοια συναισθήματα είναι εντελώς φυσιολογικά να υπάρξουν και δεν πρέπει να τρομάζουν με την παρουσία τους. Το άτομο σε αυτή τη φάση δεν μπορεί και δεν θέλει να ανυψωθεί ψυχολογικά για αυτό και κάθε προσπάθεια που γίνεται από το περιβάλλον του να ξεφύγει από αυτά, οδηγείται σε αποτυχία. Το άτομο εδώ χρειάζεται το χρόνο να πενθήσει, να αναγνωρίσει αυτά τα συναισθήματα και έτσι να μπορέσει να μην τα φοβάται πια. Ακουμπώντας τα, θα καταλάβει τι νιώθει, θα σταματήσει σταδιακά να φοβάται και έτσι θα μπορέσει να ανασηκωθεί και να εκτιμήσει τη βοήθεια που του δίνεται.

Αυτό ακριβώς για το οποίο μιλάει η προηγούμενη ανάρτηση...

• 5. Αποδοχή:  Το άτομο πλέον έχει καταλάβει ότι η απώλεια είναι υπαρκτή, είτε επέρχεται, είτε συνέβη. Αν πρόκειται για επερχόμενη απώλεια, είναι πολύ καλό το άτομο να φροντίσει να κλείσει τις σχέσεις του με τον καλύτερο για εκείνον τρόπο και να αποχαιρετήσει το περιβάλλον του. Είναι ωφέλιμο και φρόνιμο για τον ίδιο αλλά και για τους γύρω του που θα συνεχίσουν να ζουν. Το άτομο που έχει χάσει κάποιον δικό του, αποφασίζει πλέον ότι δεν μπορεί να κάνει κάτι διαφορετικό για να αλλάξει την κατάσταση και φροντίζει να διατηρεί τη μνήμη με έναν τρόπο που δεν είναι δυσλειτουργικός για την καθημερινότητά του.

Πώς μπορεί κανείς να αποδεχθεί μια τέτοια κατάσταση;

Κι όμως, αν περάσει τα προηγούμενα στάδια και ειδικά το αυτό της διαπραγμάτευσης, του θυμού και της κατάθλιψης τότε μπορεί να έλθει στην αποδοχή....

Αποδεχόμαστε ότι πλέον χάσαμε την ευμάρεια μας και την οικονομική μας ασφάλεια....

Αποφασίζουμε ότι δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι διαφορετικό για να αλλάξουμε την κατάσταση μας. Διατηρούμε στη μνήμη τις εποχές της οικονομικής μας άνεσης ώστε να έχουμε στόχο για το πού θέλουμε να ξαναφτάσουμε... Και επίσης κρατούμε στο μυαλό μας τα λάθη που κάναμε στο παρελθόν, ώστε να τα αποφύγουμε στο μέλλον για να μην ξαναφτάσουμε σε αυτό το σημείο....

Εσείς σε ποιό στάδιο είστε;

Με αγάπη,

Θέκλα

Κλαίω για την κατάντια μας...

Πώς μπορούμε να αντέξουμε τις νέες συνθήκες;
Πως δυστυχώς "Κύριοι επτωχεύσαμεν" και από δω και μπρος θα μείνουμε πολλοί χωρίς δουλειά, χωρίς χρήματα, χωρίς οικονομική ασφάλεια;

'Οταν πεθάνει κάποιος που αγαπάς, και τώρα πέθανε η αίσθηση της ασφάλειας μας, η εμπιστοσύνη στις αποταμιεύσεις μας και η ελευθερία της οικονομικής μας κίνησης, έχεις την ευκαιρία να αντιδράσεις με πένθος. Θεωρείται απόλυτα φυσιολογικό κι από σένα τον ίδιο, κι από το περιβάλλον σου να κλάψεις, να θρηνήσεις, να πενθήσεις.

Τώρα, που πέθανε η ευμάρεια μας, και η αίσθηση της υλικής μας ασφάλειας, μας επιτρέπεται να πενθήσουμε;
Επιτρέπουμε εμείς οι ίδιοι στον εαυτό μας;

Η πρώτη αντίδραση ήταν η παγωμάρα...
Μείναμε...
Προσπαθούσαμε να καταλάβουμε τι έγινε, έχοντας και τη δυσκολία του να μην θέλουμε στην ουσία να το πιστέψουμε...

Η δεύτερη αντίδραση ήταν να θέλουμε συνεχώς να ακούουμε πληροφορίες: πώς έγινε, γιατί έγινε, τι σημαίνει αυτό που έγινε, πόσα θα μας κουρέψουν, πόσα θα μας κόψουν, πόσα χάσαμε κοκ

Η τρίτη αντίδραση;
Να κλάψουμε...
Να ρίξουμε μαύρο δάκρυ, το οποίο είναι και απελευθερωτικό...

Θα σκέφτεστε ίσως: ήταν που ήταν τρελλή αυτή, απολωλάθηκε τελείως...!

Κι όμως, η αλήθεια είναι πως με το κλάμα ο άνρθωπος αποφορτίζεται και ηρεμεί.
Πρόσφατα οι επιστήμονες απέδειξαν πως μέσα στα δάκρυα μας βρίσκονται συμπυκωμένες ποσότητες νευροδιαβιβαστών που έχουν να κάνουν με τη στενοχώρια και το άγχος.
Με απλά λόγια: όταν κλαίμε, αποβάλλουμε άγχος και στενοχώρια...
Για αυτό και τα μωρά, επειδή κλαίνε εύκολα, ξεπερνούν γρήγορα λυπητερές καταστάσεις...

Δοκιμάστε το, δουλεύει.

Για κάποιους από εμάς το κλάμα είναι εύκολο.
Για άλλους αδύνατο και για κάποιους κοινωνικά απαγορευμένο.
"Οι άντρες δεν κλαίνε", μίσσιημου.
Κλαίνε και παρακλαίνε, άμα είναι φυσιολογικοί άνθρωποι και έχουν αισθήματα, νιώθουν, καταλαβαίνουν, ζουν.

Αν νιώθουμε άσχημα να κλάψουμε μπροστά σε τρίτους, μπορούμε να κλάψουμε μόνοι μας.

Αν δεν μας έρχεται το κλάμα εύκολα, ας δούμε καμιά κοινωνική ταινία, από αυτές που σε κάνουν να δακρύσεις, θες δεν θες.

Ας πάμε μια βόλτα από το κοιμητήριο να δούμε τους τάφους των αγαπημένων μας. Αυτό μπορεί να μας βοηθήσει να κλάψουμε.

Ας συμπαρασταθούμε σε ανθρώπους που έχουν πρόσφατο θάνατο στην οικογένεια. Οι μοιρολογήτρες το έκαναν και για τον εαυτό τους παλιά, όχι μόνο για τα χρήματα.

Ας κλάψουμε να ξαλαφρώσουμε, αγαπημένοι μου,
και έπεται η αντιμετώπιση...

Το κλάμα είναι απαραίτητο στάδιο.....
Αφού κλάψουμε συνεχίζουμε με επόμενες αναρτήσεις...

Τα φιλιά μου,
Θέκλα.