Κυριακή 5 Ιουνίου 2011

Είμαι ευτυχισμένος; (ένα παλιό μου κείμενο πρωτοδημοσιευμένο στην Εφημεριδα Αγλαντζιά το 2005)

Η ευτυχία πλασάρεται ως το υπέρτατο αγαθό της σύγχρονης κοινωνίας, το οποίο αγοράζεται ως ένα άλλο καταναλωτικό προϊόν μέσα από συγκεκριμένες, για να μην πω επιβεβλημένες οδούς και εμπορικές συναλλαγές.
Με απλούστερα λόγια, επιβάλλεται να είμαστε ευτυχισμένοι και για να το πετύχουμε αυτό έχουμε ένα σωρό πράγματα να αγοράσουμε κι ένα σωρό στόχους να πετύχουμε. Ζώντας ως νέος, ακόμα, άνθρωπος στη σημερινή εποχή πολλές φορές νιώθω μια πίεση για να είμαι ευτυχισμένη. Πως το χρωστάω βρε παιδί μου στον κόσμο, στους γύρω μου, στους γονείς μου, ακόμα και στα παιδιά μου. Είναι υποχρεωτικό σήμερα να είσαι ευτυχισμένος. Να βάζεις φαρδύ πλατύ το χαμόγελό σου κάθε πρωί και να σουτάρεις μακριά, όσο γίνεται, τους όποιους προβληματισμούς σου, τις όποιες έγνοιες σου, το άγχος και τις στενοχώριες.
Ε.... όχι!! Εγώ επαναστατώ. Δε γουστάρω βρε παιδί μου να είμαι ευτυχισμένη συνέχεια. Δε γίνεται!!
Το σκεφτήκατε ποτέ αυτό; Πως δεν είναι δυνατόν ο άνθρωπος να νιώθει καθημερινά και συνέχεια μες την τρελή χαρά; Πως δεν δουλεύει έτσι ο ανθρώπινος εγκέφαλος; Γίνεται συνέχεια να νιώθουμε χαρούμενοι; Η σεροτονίνη μας (ουσία του εγκεφάλου που συνδέεται με την χαρούμενη διάθεση) είναι μετρημένη και μόνο αν πλακωνόμαστε σε συγκεκριμένα αντικαταθλιπτικά χάπια μπορούμε να την κρατούμε μονίμως σε υψηλά επίπεδα.
Γιατί όμως οι γύρω μας και ιδιαίτερα αυτοί που συνδέονται μαζί μας συναισθηματικά περιμένουν από μας να είμαστε happy; Μήπως έτσι γλιτώνουν από τις δικές τους ενοχές για τις τυχόν παραλείψεις και λάθη απέναντί μας; Μήπως έτσι τους επιβάλλει η κοινωνία να νιώθουν; Για παράδειγμα, γεννάς και μεγαλώνεις παιδιά, γίνεσαι γονιός, είσαι υπεύθυνος να τα κάνεις ευτυχισμένα... Ή δημιουργείς ένα ερωτικό δεσμό με έναν άνθρωπο, η ευτυχία του γίνεται για σένα σκοπός ζωής...
Εμένα μου φαίνεται πως είναι ακόμα μια αφύσικη επιταγή του σύγχρονου τρόπου ζωής. Όπου διαβάζουμε πολλή ψυχολογία, ασχολούμαστε συστηματικά με τη φιλοσοφία και περιμένουμε θαύματα στη ζωή μας, γιατί τα πράγματα ήδη τα αγοράσαμε, ήδη τα αποκτήσαμε και συναισθηματικό αποτέλεσμα δεν είδαμε...
Η ευτυχία βρίσκεται σε μικρά καθημερινά πράγματα, και δεν θυμάμαι ποιος το πρωτοείπε αυτό, θυμάμαι όμως πως ο Freud σημείωσε πως η ευτυχία συνίσταται στην εκπλήρωση των αθώων παιδικών επιθυμιών και συνέχισε πως καμιά παιδική επιθυμία δεν έχει να κάνει με το χρήμα. Ο τύπος φαίνεται πως ζούσε σε μια παλαιότερη εποχή, επειδή αν μεγάλωνε τουλάχιστον τα δικά μου παιδιά θα γνώριζε από πρώτο χέρι πως δυστυχώς σήμερα και τα μικρά μας επιθυμούν το χρήμα και τον πλούτο από τις πιο τρυφερές τους ηλικίες...
«Δεν έχει λάθος» όμως η παρατήρησή του. Όντως το χρήμα δεν φέρνει την ευτυχία. Τα μικρά καθημερινά είναι που την αποτελούν.
«Πολλοί το χρήμα εμίσησαν την δόξαν ουδείς» ίσως μου πείτε, για να αντιπαραβάλετε την αρχαία σοφία στη σύγχρονη. Ισχύει όμως άραγε αυτό; Αλήθεια, πολλοί άνθρωποι σήμερα επιδιώκουν τη φήμη και την προβολή με κάθε μέσον. Τους δίνει όμως έστω και η δόξα την ευτυχία; Ούσα στον χώρο της τηλεόρασης, του ραδιοφώνου και των εντύπων τα τελευταία χρόνια, είχα την ευκαιρία ( και δεν γράφω ευτυχία, φειδωλά χρησιμοποιώ αυτή τη λέξη) να έρθω σε επαφή με τη δόξα και τους ανθρώπους, τους οποίους περιβάλλει. Και δεν είδα, πιστέψτε με, περισσότερη ευτυχία εκεί από ότι στο καφενείο του χωριού και στο σπίτι του τελευταίου εργάτη. Όχι πως είναι απαραίτητα δυστυχισμένοι οι άνθρωποι αυτοί, δεν μ’ αρέσει να γίνομαι γραφική, δεν είναι όμως απαραίτητα κι ευτυχισμένοι, επειδή είναι αναγνωρίσιμοι, γνωστοί στον κόσμο και αγαπητοί από μακριά.
Δεν ξέρω για σας, αλλά εγώ γουστάρω να είμαι αγαπητή από κοντά. Δεν με νοιάζει αν δεν με αναγνωρίζει κανένας στο σουπερμάρκετ, ή αν δεν λαμβάνω μηνύματα θαυμασμού για την δουλειά και την παρουσία μου, δεν με ενδιαφέρει. Να είμαι ευχαριστημένη με τη ζωή μου όμως και να έχω αγάπη κι ενδιαφέρον από κοντά, αυτό με γεμίζει. Κι αυτό δεν το γράφει κάποιος έξω από τα συγκεκριμένα πράγματα. Κι ίσως έχει μεγαλύτερη βαρύτητα..

Άρα χρήμα και δόξα δεν φέρνουν την ευτυχία...
Τι την φέρνει άραγε;
Ο ΄Αη Βασίλης ίσως; Για να είμαστε και μέσα στο κλίμα των ημερών; Ή τα βέλη του έρωτα;
Αλήθεια, δεν μιλήσαμε για αυτήν την πολυπόθητη ερωτική ευτυχία. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουμε τυπωμένο βαθιά στο μυαλό μας και στην απογοητευμένη ψυχή μας πως ο έρωτας, θεός παρηγορητής και θεραπευτής, θα έρθει και θα μας σηκώσει στα φτερά του ψηλά. Θα μας «ανεβάσει», θα μας δώσει την ευτυχία.
Περιττό να σας πω πως καθημερινά συναντώ ανθρώπους που ζητούν την βοήθεια μου για να ξεπεράσουν τη δυστυχία (επιτρέψτε μου να ονοματίσω έτσι ποιητική αδεία την κατάθλιψη) που τους προκαλούν οι αταίριαστες και δυσλειτουργικές ερωτικές τους σχέσεις... ΄Η ακόμα ότι βρήκα το υλικό για να γράψω ολόκληρο βιβλίο για αυτό το θέμα...
Ο έρωτας μας δίνει την ευτυχία;
Μόνο όταν είμαστε ήδη ευτυχισμένοι..
«Φύρτου!!» Ανάποδα πράγματα. Και γιατί τότε να αναζητούμε μανιωδώς τον έρωτα και να απογοητευόμαστε τόσο όταν δεν τον βρίσκουμε; Επειδή μας φύτεψαν στο μυαλό μας πως ο έρωτας θα μας δώσει αυτό το πολυπόθητο αγαθό...
Δεν εννοώ με αυτά που γράφω, πως ο έρωτας μας κάνει δυστυχισμένους. Ούτε είμαι εναντίον της επιδίωξης της ερωτικής ολοκλήρωσης του ανθρώπου. Κάθε άλλο. Η ψευδαίσθηση την οποία προσπαθώ να στηλιτεύσω είναι άλλη. Αυτή που έχουμε πολλοί από εμάς πως μόνο ο έρωτας θα μας δώσει την ευτυχία...
Ξαναδιαβάζοντας το κείμενο αυτό, φτάνοντας μέχρι εδώ και θέλοντας να δώσω τον επίλογο, δυσκολεύομαι να ορίσω την ευτυχία με οικουμενικούς όρους. Ίσως γιατί η ευτυχία είναι κάτι ξεχωριστό για τον καθένα. Οι στιγμές της διαφέρουν στον κάθε άνθρωπο. Για μένα, για παράδειγμα, ευτυχία είναι να πίνω τον πρωινό μου καφέ, βρέξει χιονίσει, στην μπροστινή βεράντα με ένα καλό βιβλίο, σε στιγμές που ο χρόνος δεν μετρά κι ακόμα δεν έχω αρχίσει το καθημερινό πρόγραμμα.. ΄Η να απολαμβάνω ένα ζεστό μπάνιο στο φως των κεριών ανάκατα αφημένων στο πάτωμα και από μέσα να ακούγεται μακρινή η φωνή της Πρωτοψάλτη στο cd. Και ειδικά στο τραγούδι «η σωτηρία της ψυχής»... ΄Η να κοιτάω τα κατά τα άλλα ζωηρά και αεικίνητα παιδιά μου να κοιμούνται αφημένα στους ησυχαστικούς ρυθμούς της αναπνοής τους. Ακόμα να έχω μια ειλικρινή βαθιά συζήτηση με ένα φίλο, άνοιγμα ψυχής και μετάγγιση εμπειρίας και συναισθημάτων. ΄Η να περπατώ γοργά στο πάρκο της γειτονιάς μου, ξεχασμένο πνεύμονα πρασίνου στην άφιλη πόλη. Αυτά κι άλλα πολλά μικρά συνιστούν την ευτυχία για μένα προσωπικά. Για σας είμαι σίγουρη πως είναι άλλα, εξίσου στιγμιαία κι ανεπανάληπτα.
Και στο αρχικό ερώτημα αν είμαι υποχρεωμένη να είμαι ή καλύτερα να δείχνω ευτυχισμένη συνέχεια, η απάντηση πάλι με ταλαιπωρεί. Σίγουρα όταν η ψυχική κατάσταση της ευφορίας η οποία δηλώνει τον ευτυχισμένο άνθρωπο καταντήσει καταναγκαστική, καταπιεστική εμμονή, τότε σίγουρα κάτι δεν είναι φυσικό. Και τα αυθεντικά συναισθήματα είναι πάντα φυσικά. Μοιάζουν με τη φύση, με τα αγριολούλουδα που φυτρώνουν αβίαστα εκεί που κανείς δεν τα περιμένει και δύσκολα θα βρεθούν χέρια να τα ξεριζώσουν...
Σέβομαι όμως την επιθυμία των γύρω μου να με βλέπουν χαρούμενη, την ανάγκη των ανθρώπων για αντικαθρέφτισμα σε μια ζωηρή, χαρωπή όψη του διπλανού τους. Δεν μπορώ όμως να προσποιηθώ. Αυτό που επιλέγω σίγουρα να κάνω, είναι να πολεμώ τη μιζέρια μου και να αναλαμβάνω επιτέλους την ευθύνη του εαυτού μου. Η οποία δεν είναι για μένα τίποτα άλλο από την προσωπική δέσμευση σε μένα και σ’ εκείνους που αγαπώ να επιδιώκω και να παραμένω περισσότερο στις στιγμές ευτυχίας. Να κτίζω τη μέρα μου γύρω από οάσεις χαράς ψυχαγωγίας. Στο κάτω κάτω της γραφής, πρώτα από όλους εγώ θα επωφεληθώ!!