Οι ψυχολογικές επιπτώσεις μιας έκρηξης...

Τις τελευταίες μέρες σκεφτόμουν να αποποιηθώ την πολιτική μου ιδιότητα, αλλά αυτήν του ψυχολόγου δεν μπορώ να την αποποιηθώ ποτέ. Άπαξ και αρχίσεις να λειτουργείς ψυχολογικά και ψυχοθεραπευτικά, τελείωσε. Το μυαλό σου αρχίζει και κάνει διερευνητικούς συνειρμούς για αίτια, ατιατά, ψυχολογικά συμπτώματα, ψυχολογικές διαταραχές, και θεραπεία. Χρησιμοποιώ την λέξη θεραπεία και όχι ψυχοθεραπεία επειδή θέλω να την συνδέσω με την δικανική έννοια του όρου. Όντας ειδικός εμπειρογνώμονας στο ποινικό δικαστήριο αντιλαμβάνομαι την έννοια της θεραπείας πλήρως συναρτημένη με την έννοια της απόδοσης δικαιοσύνης.

Η φονική έκρηξη στο Μαρί την Δευτέρα 11 Ιουλίου μας άφησε όλους:

• άναυδους (η πρώτη φυσιολογική αντίδραση με την αδρεναλίνη στα ύψη)
• φοβισμένους
• ανήσυχους
• θυμωμένους, αγανακτισμένους
• απογοητευμένους
• θλιμμένους, στενοχωρημένους
• ανασφαλείς

Δεν μπορώ αυτή την στιγμή να πω με επιστημονική βεβαιότητα, αν αυτή είναι η κατάταξη των ψυχολογικών αντιδράσεων του κυπριακού πληθυσμού με την σειρά, ως ψυχολόγος όμως, παρατήρησα όλα τα παραπάνω συμπτώματα και γύρω μου και στον εαυτό μου.
Ο φόβος είναι απόλυτα φυσιολογικό συναίσθημα, το οποίο έχει να κάνει με την άμεση αντίδραση του εγκεφάλου, ο οποίος εκκρίνει αυτόκλητα τους αντίστοιχους νευρομεταβιβαστές.
Το ίδιο και ο θυμός και η αγανάκτηση.
Η ανησυχία και το άγχος είναι επίσης φυσιολογικές συναισθηματικές αντιδράσεις μετά από ένα τέτοιο τραυματικό συμβάν, το οποίο επηρέασε καθολικά τον κυπριακό λαό.
Ο θυμός συντηρείται και επαυξάνεται με τους επακόλουθους κακούς πολιτικούς χειρισμούς της κυβέρνησης μετά την Δευτέρα και από την καθημερινή ταλαιπωρία των συνεχών διακοπών ρεύματος.
Η ανασφάλεια όμως, ένα καθολικότερο συναίσθημα το οποίο αγγίζει νευροψυχολογικά και τις μεταβλητές συνιστώσες του άγχους και της κατάθλιψης, φαίνεται πως έχει αρχίσει να επικρατεί.
Μετά την πτώση του Ήλιος, πριν 6 χρόνια, παρατήρησα στο γραφείο μου ως ψυχολόγου και ψυχοθεραπεύτριας μια άνοδο των περιστατικών φοβιών σε σχέση με τις αεροπορικές πτήσεις.
Γνωρίζετε πως εκατοντάδες ίσως και μερικές χιλιάδες συμπατριωτών μας δεν έχουν ανέβει σε αεροπλάνο μετά την πτώση της Ήλιος;
Διερωτούμαι ποιές θα είναι οι μακρόχρονες ψυχολογικές επιπτώσεις στο σύνολο του κυπριακού πληθυσμού από την έκρηξη στο Μαρί.
Μετά από εκείνη την Δευτέρα τίποτα δεν θα είναι το ίδιο.
Μπορεί να ακούγεται πολύ δραματικό και υπερβολικό, αλλά τουλάχιστον οι οικονομικές επιπτώσεις και η ενεργειακή κρίση είναι πολύ μεγαλύτερης έκτασης από ότι έχουμε συνειδητοποιήσει. Ελπίζω όχι και οι πολιτικές, όσον αφορά στο εθνικό μας θέμα, αυτό του κυπριακού
Οι προκλητικότατες δηλώσεις του κ. Ερντογάν πέρασαν περίπου στο ντούκου και έπεται συνέχεια.
Οι ψυχολογικές επιπτώσεις στις οικογένειες των ανθρώπων που χάθηκαν ή τραυματίστηκαν στο Μαρί σίγουρα θα είναι πολύ σοβαρές.
Οι επιπτώσεις στο σύνολο του κυπριακού λαού όμως με ενδιαφέρουν ιδιαίτερα. Γιατί;
Επειδή κανένας δεν μπήκε στον κόπο να διερευνήσει εις βάθος και να προσφέρει θεραπεία για τις τεράστιες ψυχολογικές επιπτώσεις από την τουρκική εισβολή. Κανείς δεν μπήκε στην διαδικασία να διερευνήσει εις βάθος και να προσφέρει και ψυχολογική θεραπεία στους συγγενείς των αγνοουμένων, οι οποίοι κατά την γνώμη μου, χρησιμοποιήθηκαν ως ένα ηλίθιο διαπραγματευτικό όπλο στα διεθνή φόρα για το κυπριακό. Έχω δουλέψει με αρκετούς συγγενείς αγνοουμένων, κυρίως παιδιά αγνοουμένων και εγγόνια και μπορώ να διαβεβαιώσω πως χιλιάδες ψυχές έχουν μαρκαριστεί ανεξίτηλα από αυτή την κατάσταση. Και χαίρομαι ιδιαίτερα για τις ταυτοποιήσεις και την απαρχή της θεραπείας αυτού του δράματος.
Στην Κύπρο, είμαστε αρκετά πίσω όσον αφορά στην κοινωνική, πολιτική και πνευματική παιδεία. Ως σύνολο του κυπριακού λαού. Κι αυτό έχει αποδειχθεί πολλές φορές. Δεν θέλω να φταίξω τον λαό για αυτό. Η σύγχρονη πολιτική μας ιστορία δεν μας άφησε να ησυχάσουμε, να ηρεμήσουμε και να μπορέσουμε να αναπτυχθούμε κοινωνικά και πολιτικά. Πολιτικά με την πνευματική και όχι κομματική έννοια του όρου.
Είχα μια ερώτηση τηλεφωνικά από ένα φίλο δημοσιογράφο προχθές για την ψυχολογική εξήγηση του φαινομένου των αγανακτισμένων έξω από το προεδρικό. Επειδή είναι πρωτοφανές φαινόμενο για την νεαρή κυπριακή δημοκρατία που μετρά μόλις 50 ανήσυχα χρόνια.
Η εξήγηση που του έδωσα στα γρήγορα είναι η εξής:
Ο άνθρωπος μπροστά στον πόνο και τον φόβο του θανάτου, αναπτύσσσει μηχανισμούς άμυνας για να μπορέσει να το αντέξει.
Ο πρώτος μηχανισμός άμυνας είναι αυτός της άρνησης.
Ο δεύτερος αυτός της εκλογίκευσης. Δηλαδή : Να μπορέσει να χειριστεί με την λογική το τι συνέβηκε και να ανακτήσει την αίσθηση του χαμένου ελέγχου βρίσκοντας τις αιτίες του γεγονότος που αποτελεί την πηγή του πόνου και του φόβου του και της ανασφάλειας του και να μπορέσει έστω και εκ των υστέρων να τις χειριστεί. Δηλαδή, βρίσκοντας τις αιτίες για το τραυματικό γεγονός της έκρηξης στο Μαρί, βρίσκοντας τους ενόχους και τιμωρώντας τους, έστω και εκ των υστέρων ο άνθρωπος αποκτά μια αίσθηση ανάκτησης του ελέγχου η οποία τον βοηθάει να διαχειριστεί τον φόβο και τον πόνο του, την ανασφάλεια του.
Αυτό παρατηρείται και σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών, όπου στην ουσία δεν υπάρχει ανθρώπινη υπεθυνότητα. Μια ανθρωπολογική εξήγηση και της εφεύρεσης διαφόρων θεοτήτων στους πρωτόγονους πολιτισμούς. Π.χ. γίνεται ένα τσουνάμι, φταίει που στενοχωρήσαμε την θαλάσσια θεότητα τάδε και αν την ικανοποιήσουμε με λατρευτικές θυσίες και προσευχές, εκ των υστέρων θα ανακτήσουμε μια ψευδαίσθηση του ελέγχου.
Μόνο που στην δική μας περίπτωση δεν πρόκειται για φυσική καταστροφή. Πρόκειται για μια καταστροφική έκρηξη, η οποία θα μπορούσε κάλλιστα να αποφευχθεί εάν γίνονταν οι κατάλληληλοι χειρισμοί από όλους τους άμεσα τεχνοκρατικά και πολιτικά υπεύθυνους.

Θέκλα Πετρίδου
με την ιδιότητητα της
ψυχολόγου, ψυχοθεραπεύτριας και ειδικής εμπειρογνώμονα στο ποινικό δικαστήριο.